Қазақстандықтарды тұрғын үймен әлеуметтік жылжымайтын мүлік қорлары және табыс деңгейі бойынша бөлу есебінен қамтамасыз ету жоспарлануда. Бұл туралы бірінші вице-министр Қайырбек Өскенбаев мәлімдеді, деп хабарлайды LS.
Алдымен ол тұрғын үй құнын төмендету және құрылыстың өсуі үшін мемлекет инженерлік желілерді өзіне алғанын атап өтті. Бес жыл ішінде 235 мың жер учаскесін қажетті инфрақұрылыммен қамтамасыз ету жоспарлануда (шағын қалаларда – 125 мың, ауылдық жерлерде – 110 мың). Жыл сайын бұл мақсатқа республикалық бюджеттен 130 млрд теңге бөлінеді.
Қазақстандықтардың үйі болуы үшін "Отбасы банкі" базасында тұрғын үймен қамтамасыз ету жөніндегі орталық құрылды, ол тұрғын үйге мұқтаж азаматтарды есепке алумен айналысады және оларды қойған күні бойынша қолданыстағы кезекте тұрғандар арасында тұрғын үйдің қолжетімділік сатысына сәйкес бөлінеді. Орталық база мемлекеттік мекемелермен жеке тұлғалардың мәліметтер базасымен біріктірілген. Базаға қайта қосуға жол берілмейді.
Кезекте тұрғандардың өздерін екі санатқа бөледі:
- отбасы мүшесіне шаққанда бір ең төменгі күнкөріс деңгейінен (2021 жылы 34,2 мың теңге) төмен табысы бар кезекте тұрғандар, негізінен, көп балалы отбасылар, жетім балалар, мүгедек балалары бар отбасылар және халықтың басқа да әлеуметтік осал топтары жеке жалға берілетін тұрғын үйді субсидиялау тетігі арқылы тұрғын үймен қамтамасыз етіледі.
- табысы бір ең төменгі күнкөріс деңгейінен жоғары кезекте тұрғандар, негізінен бұл мемлекеттік қызметкерлер, бюджет қызметкерлері, толық емес отбасылар және басқа кезекте тұрғандар (жыл сайынғы өсім 32 мың адам) жаңа тұрғын үйге жеңілдетілген заем алу арқылы тұрғын үй сатып алатын болады.
Өскенбаев база жыл сайын 50 мың кезекте тұрғандарға өсіп келе жатқанын және қазірдің өзінде 559 мың адамды құрайтынын атап өтті.
Сонымен қатар, Қазақстанда кезекте тұрған қазақстандықтардың жеке тұрғын үй қорында жалдау ақысын субсидиялау тетігін енгізу жоспарлануда. Бірыңғай оператор жалға берілетін тұрғын үй пулдарын қалыптастырып, жалға алушылармен шарт жасап, қорды басқаруы тиіс.
Сондай-ақ, жеке құрылыс салушылармен бірлесіп бастапқы нарықта жылжымайтын мүліктің әлеуметтік қорлары құрылатын болады.
"10 мың пәтерлік тұрғын үй пулы үшін жылына 5,3 млрд теңге көлемінде субсидия қажет болады. Тұрғын үй пулдарын қалыптастырғаннан кейін жылжымайтын мүлікпен қамтамасыз етілген осы қорлардың облигациялары кепілдендірілген кірістілігі бар нарыққа ұсынылатын болады. Жалдау ақысын субсидиялау тетігін іске асыру үшін отбасы банкінің өкілеттіктерін күшейту ұсынылады"", – деп түсіндірді Өскенбаев.
Ол жеке тұрғын үй қорының жалдау ақысынан Нұр-Сұлтан мен Алматы үшін 31 АЕК (2021 жылы 90,4 мың теңге), өзге өңірлер үшін 21 АЕК (61,2 мың теңге) және ауылдық жерлер үшін 15 АЕК (43,7 мың теңге) мөлшерінде жалға алуды субсидиялау жоспарланғанын айтты.
Бұдан басқа, тұрғын үй саясатын жетілдіру шеңберінде:
- жалға берілетін тұрғын үй пулдарын қалыптастыру және жылжымайтын мүліктің жеке әлеуметтік қорларын құруды ынталандыру;
- нарықтық қорландыруды (халықтың депозиттері, зейнетақы жинақтары) тарту және қарыз бойынша шығыстарды субсидиялау;
- тұрғын үйді сатып алуға құрылыс салушылармен оффтейк-келісімшарттар жасасу ("Нұрлы жер" бағдарламасының бағалары бойынша);
- жеке құрылыс салушыларды жобалық қаржыландыру тетігін енгізу;
- "Нұрлы жер" бағдарламасының баға параметрлері бойынша салынып жатқан тұрғын үй көлемінің 50%-ын берген жағдайда ЖАО-ға тұрғын үй және әлеуметтік объектілер (мектептер, ауруханалар) салу үшін құрылыс салушының өз қаражаты есебінен жер учаскелерін алып қою құқығын беру.
Сондай-ақ, бұл объектілерді құрылыс салушының өз учаскелерінде салған жағдайда, балама жер учаскелерін беру немесе құрылыс салушының шығындарын өтеу ұсынылады.
Бұдан басқа, ауылдарда қызметкерлер үшін тұрғын үй салу кезінде жұмыс беруші шығындарының 50%-ын субсидиялай отырып, ауылда тұрғын үй салу тетігін енгізу жоспарлануда. 76 ауданда қажеттілік 2855 тұрғын үйді (285,5 мың ш.м.) құрайды. Субсидиялау үшін РБ-дан 14,3 млрд теңге қажет болады.
Биыл тұрғын үй қорын жаңарту үшін үйлерді күрделі жөндеуге 19,5 млрд теңге қажет.
Сонымен қатар, ағымдағы жылы "Нұрлы жер" бағдарламасы бойынша 17 млн ш. м. тұрғын үй салу жоспарлануда.
"Отбасы банкінің" басшысы Ләззат Ибрагимова 2021 жылғы 31 наурыздағы жағдай бойынша банктегі 188 мың арнайы ағымдағы шоттарға 903 млрд теңге біржолғы зейнетақы төлемдері түскенін атап өтті. Оның ішінде 88% – қала тұрғындарынан және тек 12% – ауыл тұрғындарынан. Сомалар бойынша – тиісінше 90% және 10%. Өңірлік бөліністе ең көп сома мен адам саны Маңғыстау облысы, Нұр-Сұлтан мен Алматының тұрғындарынан келіп түскен.
"86 мың қазақстандық 551 млрд теңгеге зейнетақы жинақтарын пайдаланды. Оның 63%-ы несиесіз 350 млрд теңгеге тұрғын үй сатып алуға, 29%-ы – 162 млрд теңгеге қарыздарды мерзімінен бұрын өтеуге", - деп атап өтті Ибрагимова.
Ол өңірлік бөліністе ЖБЕК пайдалану бойынша Нұр-Сұлтан, Алматы қалаларының және Маңғыстау облысының тұрғындары да көш бастап тұрғанын, оларға жалпы алғанда өтінімдердің жартысынан астамы тиесілі екенін айтты.
"Орташа есеппен бір өтінішке қала тұрғындарынан еліміз бойынша 6,5 млн теңге, ал ауыл тұрғындарынан 5,7 млн теңге келеді. Аталған көрсеткіш бойынша мұнай өндіретін өңірлер мен Алматы қаласының тұрғындары көш бастап тұр", - деп мәлімдеді ол.
Қайта сатуға тыйым салу туралы сұраққа спикерлер мұндай механизм қарастырылмағанын атап өтті. Ибрагимова жылжымайтын мүлікті қайта сату үшін алдымен несиені толық төлеу керек екенін айтты.
