Жанар-жағармай бағасын шексіз ұстап тұруды тоқтатып, оларды нарықтық бағаларға жеткізу қажет. LS-ке бұл пікірді мұнай-газ саласының сарапшысы Олжас Байділдинов айтты.
Байділдиновтың айтуынша, лықтандыру қажет, өйткені тарифтерді үнемі субсидиялау мүмкін емес.
Спикер нарықтық экономикада мұндай тәжірибе мәңгілікке жалғаса алмайтынын атап өтті. Ол елдің ішкі жанармай нарығын тауардың өзіндік құнынан төмен сатылуына байланысты ағып жатқан шелекпен салыстырды. Нәтижесінде, Қазақстанда қанша жаңа мұнай өңдеу зауыты (МӨЗ) салынса да, жанар-жағармай (ЖЖМ) шетелге ағып жатыр.
"Шын мәнінде, біз мұнай өнімдерін қандай да бір схема бойынша тасымалдайтындарды аулайтын боламыз. Сыбайлас жемқорлық тәуекелдері де жалғасады. Бұл ешқайда апармайтын жол", - деп шағымданды сарапшы.
Байділдинов өткен жылдың қорытындысы бойынша Теңіз, Қарашығанақ және Қашағанды шегергенде мұнай өндіру 1 млн тоннаға төмендегеніне назар аударды. Оның болжамы бойынша, бұл үрдіс жалғасады, өйткені кен орындары таусылып, өндірісті ұлғайтуға ынталандыру жоқ. Сарапшының айтуынша, мемлекет ішкі нарыққа көбірек жеткізуді талап етеді.
Ол отын әлеуметтік қысым жасайды деген пікірді жақтаушы емес екенін айтты. Байділдиновтың пайымдауынша, бұл мәселе моральдық. Ол кәдімгі шағын көлікте орта есеппен 100 литр бензин тұтынатын үш адамнан тұратын отбасын мысалға келтірді. Сарапшының есептеуі бойынша, 5-10 теңгеге 1 мың км үшін айына шамамен 500-1000 теңге өсім болады. LS сұхбаттасушысы ЖЖМ қазақстандықтардың шығыстарында елеулі үлесті иеленетініне және отбасы бюджетіне елеулі әсер ететініне күмән келтірді.
"Біз мобильді интернетке көп ақша жұмсаймыз. Сонымен қатар, бағаны ұстап тұру тиімді емес. Мысалы, шамамен екі жыл бойы сұйытылған газдың құны бақыланды. Бұл не берді? Такси арзандады ма? Жоқ, дегенмен автопарктің бір бөлігі жанар-жағармайдың осыны тұтынады. Жүк тасымалының құны төмендеді ме? Жоқ. Нәтиже жоқ", - деді сарапшы.
Сонымен қатар, Байділдинов, құнның тежелуі саланың өзіне теріс әсер етеді екенін атап өтті.
"АИ-92 бізге бір жерде 250 теңге керек. Қазір шекті көрсеткіш – 205 теңге. Бірте-бірте мемлекет 10 теңгеден қадам басуы мүмкін, алты айда-бір жылда. Біз бұл бағаларға жақындаймыз. Бұл сөзсіз", - деді Байділдинов.
Сарапшының пікірінше, мұнай өндіру мен қайта өңдеудің өзіндік құны жабдықтар, материалдар және т. б.
"Бізде қазір девальвациялық күтулердің едәуір көп екендігін ескере отырып, мемлекет келесі жылы лықтандыруға бағытталған шағын қадамдармен нақты бағаларға жете алмауы мүмкін. Сондықтан тағы біраз уақыт кетеді. Нарықтық болуы үшін құнын босату керек. Сонда біз Қазақстанда тұтынудың нақты деңгейін көреміз. МӨЗ салу немесе кеңейту қажет болмауы мүмкін", - деп қорытындылады Байділдинов.
Бұған дейін, энергетика министрі Алмасадам Сәтқалиев жанар-жағармай бағасын көтеру қашан жоспарланғанын айтқан болатын.
