Қазақстанда картоп пен сәбіз тапшылығы бар – министр

Бір жыл ішінде әлеуметтік тауарлар 11,8%-ға қымбаттады

10 июня 2021 года

Сауда және интеграция министрі Бақыт Сұлтанов картоп, сәбіз және басқа да өнімдер бағасының күрт өсуін түсіндіруге тырысты, деп хабарлайды LS.

Премьер-министр Асқар Маминнің алдында сөйлеген сөзінде министр мұның себебі – ішкі нарықтағы сұраныс пен ұсыныстың теңгерімсіздігі екенін атап өтті.

Сұлтановтың айтуынша, картоп өндірісі ішкі тұтынуды 108%-дан астам қамтамасыз етсе де, тапшылық экспорттың өсуіне байланысты туындады. Өткен жылы ол рекордтық 360 мың тоннаны құрады. Биыл – 69 мың тонна. Бұл жыл басынан бері отандық өнім қорларының үш есе қысқаруына әкелді (903 мың тоннадан 330 мың тоннаға дейін).

"Жетіспеушілік маусымнан тыс уақытта картопты импорттау қажеттілігіне әкеледі. Бұл жағдай жылдан жылға қайталануда, бірақ ауыл шаруашылығы министрлігі де, жергілікті атқарушы мекемелер де осы проблеманы жою бойынша тиісті шаралар қабылдамайды", – деп шағымданды Сұлтанов.

Оның айтуынша, теңгерімсіздікті азайту үшін Иран мен Пәкістаннан 28 мың тонна қымбат импорттық картоп сатып алынды. Бұл отандық картопқа қарағанда үш есе қымбат. Жалпы, төрт айда картоп импорты өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 67 есе өсті, ал жыл басынан бері импорт бағасы 47%-ға көтерілген.

Министр өз сөзiнде әкімдіктерде барлық қажетті тетіктер бар, бірақ олар тамыр дақылдарын ішкі нарықта ұстай алмады. Субсидиялау кезінде өндірушілерге "қарсы міндеттемелер" қойылмаған. Өңірлік тұрақтандыру қорларына картоп жеткілікті көлемде сатып алынбады, сондай-ақ форвардтық сатып алу және "айналым схемасы" сияқты нарықтық тетіктер толық пайдаланылмады дедi.

"Аймақтардың тұрақтандыру қорларында қазіргі уақытта картоп қоры іс жүзінде жоқ", – деді Сұлтанов.

Оның айтуынша, қысқа мерзімде азық-түлік тауарларын өндіру мен тұтынудың болжамды теңгерімін әзірлеу қажет. Сондай-ақ, ауыл шаруашылығы министрлiгi тауар өндірушілерді субсидиялау шеңберінде ішкі нарықты бірінші кезекте өніммен қамтамасыз ету бойынша қарсы міндеттемелер қоюлуы тиіс.

Сәбіз нарығындағы одан да қиын жағдай. Оның қоры жыл басымен салыстырғанда 5,3 есе азайды (211 мың тоннадан 40 мың тоннаға дейін). Жыл сайын өндірістің қажеттіліктен 5-6% жетіспеушілігі байқалады.

"Негізгі тапшылық сәуірден шілдеге дейінгі кезеңге келеді, оны біз Өзбекстаннан қымбат импорт есебінен жабуға мәжбүрміз. Бұл ретте Өзбекстанда сәбіз бағасы жыл басынан бері 55%-дан астам өсті. Сәбіз бойынша өңірлер де қорлардың жеткілікті көлемін қалыптастырған жоқ – тұрақтандыру қорларында бар болғаны 258 тонна сақталуда. Сәбіз бойынша форвардтық сатып алу қазіргі уақытта бүкіл ел бойынша 5,7 мың тоннаны құрайды, оның 73%-ы тек Алматыға келеді", – деп хабарлады министр.

Оның айтуынша, мемлекеттік мекемелер бағаны тұрақтандыру бойынша жол карталарын жүзеге асыруда. Алайда 12 шара орындалмаған, оның тоғызы – ауыл шаруашылығы министрлiгi, екеуі – сауда министрлігі, біреуі – әкімдіктер.

Осы ретте Сұлтанов Маминнен ауыл шаруашылығы министрлігіне шұғыл түрде азық-түлік тауарларының өндірісі, импорты, экспорты, қолда бар қорлары мен оларды ай сайын өзектендіре отырып тұтыну теңгерімінің болжамын әзірлеуді тапсыруды сұрады. Бұл бағаның өсуіне ықпал ету факторларына уақтылы талдау жүргізуге мүмкіндік бермек.

Сондай-ақ, субсидиялар алған кезде әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына бағаны тұрақтандыруға бағытталған ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің нақты қарсы міндеттемелерін енгізуді жеделдету қажет екенi айтылды.

Әкімдіктерге форвардтық сатып алуды қаржыландыруды 10 млрд теңгеге дейін және "айналым схемасын" 50 млрд теңгеге дейін жеткізуді, бағаларды тұрақтандыру жөніндегі меморандумдарда көзделген сауда субъектілері міндеттемелерінің орындалуын қатаң бақылауға алуды тапсыру қажет.

Сұлтанов министрлiк баға мониторингінің бірыңғай платформасының сайтын құрғанын айтты.

Алда Өзбекстанмен және Тәжікстанмен қазақстандықтар үшін төмен бағамен жаңа піскен дақылдың азық-түлігін тікелей жеткізуді ұйымдастыру бойынша келіссөздер өткізу жоспарлануда.

Өз кезегiнде Мамин әкімдіктер мен мемлекеттік мекемелерге әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бағасын тұрақтандыру бойынша шаралар қабылдауды тапсырды. Сондай-ақ, ол ішкі нарықты қамтамасыз ету үшін азық-түлік өндірісін ынталандыру қажет екеніне назар аударды. Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігін бағаның негізсіз өсуіне жол бермеуге міндеттеді.

Жыл басынан бері әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бағасы 6,3%-ға өсті, оның 5,3 п.т. немесе барлық өсудің 84%-ын алты тауар позициясы құрады. Бұл маусымаралық кезеңде бағаның өсуі байқалатын көкөністер, сондай-ақ импортқа тәуелді өнімдер (қант, қарақұмық жармасы) және жоғары экспорттық сұранысы бар тауарлар (күнбағыс майы).

Жылдық бағаның өсуі 11,8%-ды құрап отыр.

Биылғы бес айдың қорытындысы бойынша әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына бағаның ең жоғары өсуі Түркістан облысында – 9,4%, Нұр-Сұлтанда – 8,5% және Алматыда – 6% тіркелді.

Бағаның ең төмен өсуі Батыс Қазақстан облысында – 5,7%, Ақмола облысында – 5,6% және Қарағанды облысында – 5,2% байқалады.

Следите за нашим Telegram - каналом, чтобы не пропустить самое актуальное
Комментарии отключены!
Вы можете оставить комментарий и увидеть мнения наших читателей на странице в facebook.
Подпишись прямо сейчас
Подписка на самые интересные новости из мира бизнеса
Подписаться
© Все права защищены - LS — ИНФОРМАЦИОННОЕ АГЕНТСТВО    Условия использования материалов
Наше издание предоставляет возможность всем участникам рынка высказать свое мнение по процессам, происходящим, как в экономике, так и на финансовом рынке.