Ұлттық банк айырбастау пункттерінде шетел валютасының тапшылығы туралы қауесетке түсініктеме берді, деп хабарлайды LS.
Ұлттық банк төрағасының орынбасары Әлия Молдабекованың айтуынша, мұндай валютаға сұраныс тек компаниялар тарапынан ғана емес, халық тарапынан да өскен. Ол мұны $1 үшін 430 теңге белгісіне қол жеткізумен және соңғы күндері ұлттық валютаның әлсіреуінің ағымдағы үрдісімен байланыстырады.
"Банктер айырбастау пункттері тарапынан сұраныстың артуын байқап отыр. Мысалы, егер ағымдағы жылдың III тоқсанында алмастырушылар тарапынан сатып алудың орташа айлық көлемі $280 млн құраса, қазан – қарашаның бірінші жартысында $380 млн дейін өсті, сұраныстың артуы биржадағы және айырбастау пункттеріндегі валюта бағамдары арасындағы айырмашылықтың (спредтің) өсуіне алып келді. Алайда, қолма-қол ақшалардың жетіспеушілігі байқалмайтынын атап өткім келеді. Банктер алмастырғыштарға сату көлемін және бағамын дербес белгілейді. Нарықтық бағам қалыптасқан жағдайда жоғары сұраныс пен шектеулі ұсыныс шетел валютасының тапшылығына емес, теңге бағамының осы сұраныс пен ұсынысты теңестіретін деңгейге дейін әлсіреуіне әкеледі", - деп түсіндірді ол.
Бұдан бөлек, Молдабекова ағымдағы айдың өзінде ұлттық валютаның не себептi әлсірегенін түсіндірді. Ол курс динамикасы сыртқы және ішкі нарықтардағы ағымдағы трендтерді көрсететінін тағы да еске салды.
"Қазан айының соңынан басталған мұнай бағасының құлдырауы жалғасуда. Brent баға белгілеулерінің құны бірнеше себептерге байланысты төмендеді, олардың негізгілері: энергия нарығындағы артық ұсыныстың болжамдары және АҚШ президенті әкімшілігі Джо Байденнің стратегиялық мұнай қорларын сату ниеті. Кейіннен жағдай нашарлады. Brent бағасы барреліне $77,58 ең төменгі мәніне жетті. 26 қазанда барреліне $86,4 белгісіне жеткеннен кейін мұнай бағасы 8,2%-ға дейін төмендеді", - деп хабарлады ол.
Молдабекова ұлттық валютаның әлсіреуінің тағы бір себебі доллардың дамыған және дамушы елдердің валюталарына қарсы жаһандық нығаюын атады. Сарапшылардың пікіріне сілтеме жасай отырып, ол АҚШ ФРЖ басшысы Дж. Пауэлла екінші мерзімге монетарлық саясатты қалыпқа келтіру және одан әрі қатайту трендін қолдайды. Бұл өз кезегінде американдық валютаның күшеюіне әкелмек.
"Жоғарыда аталған барлық факторлар дамушы елдер валюталарының, оның ішінде теңгенің әлсіреуіне әкелді. Өткен аптаның жұмасының ашылуынан бастап түрік лирасы 15,5%- ға, мексикалық песо 2,2%-ға әлсіреді. Рубль Украина төңірегіндегі геосаяси белгісіздіктің күшеюінен, Беларусьтің көші-қон дағдарысынан, сондай-ақ, Қарабақ қақтығысының ушығуы аясында 1,5%-дан астам жоғалтты және $1 үшін 75-ке дейін әлсіреді", - деп атап өтті Ұлттық банк төрағасының орынбасары.
Сонымен қатар, импорттың өсуі жалғасуда. Ағымдағы жылдың тоғыз айының нәтижелері бойынша Ресейден импорт 12,1 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 24,7%-ға артып, 2020 миллиард долларға жетті.
"Ресейдің тауар айналымындағы үлесін ескере отырып, рубльдің құлдырауы теңгеге кері әсерін тигізді. Сонымен қатар, геосаяси фонның нашарлауы осы валютаның едәуір әлсіреуіне және RUB/KZT паритетінің 6-дан 5,8-ге ауысуына әкелді. Бұл теңгеге қосымша қысым жасады. Салық кезеңіне келетін болсақ, ол ұлттық валюта бағамына айтарлықтай қолдау көрсеткен жоқ. Экспорттаушылар шетел валютасын шектеулі түрде сатады. Бюджетке салық төлеу үшін олар бұрын жинақталған теңгелік өтімділікті пайдаланады. Тиісінше, салықтық сатылымдардың аздығына байланысты валюта нарығындағы қысым күшейе түсті. Осы кезеңді күткен компаниялар валюта сатып алу үшiн шектеулі ұсыныс жағдайында доллар сатып алуға мәжбүр болды", - деп түсіндірді Молдабекова.
Теңгені қолдай алатын факторлар туралы айта келе, Ұлттық банк төрағасының орынбасары ұлттық валютаның әлсіреуіне байланысты ағымдағы жағдай уақытша екенiн және сыртқы факторларға барабар реакциясы болып табылатынын қосты.
"Экономикалық белсенділіктің тұрақты қалпына келуі және импорттың өсуі – шетел валютасына сұраныс көлеміне әсер ететін объективті факторлар. Сонымен қатар, ОПЕК+ мұнай өндіру көлемін арттыру жоспарын қайта қарауға дайын екенін мәлімдеді, Бұл теңгеге қолдау көрсетеді", - деп түйіндеді ол.
Бұған дейін LS, 2021 жылдың қыркүйегінде қазақстандықтар 301,5 млрд теңгеге шетел валютасын сатып алғаны туралы жазған болатын. Оның ішінде долларға 197,4 млрд теңге, рубльге – 66,5 млрд теңге, еуроға – 37,5 млрд теңге жұмсалды.
