Каспий құбыр консорциумы 30 күнге тоқтаған жағдайда Қазақстанның тікелей шығындары шамамен $300-500 млн құрауы мүмкін. LS-ке бұл пікірді экономист Алмас Чукин айтты.
Ол сәуір айында техникалық апатқа байланысты, энергетика министрі Болат Ақшолақовтың бағалауы бойынша, Қазақстан жылына $300 млн жуық соманы жоғалтқанын айтты.
"Қазір дәл осындай шығындар бар, тіпті одан да көп, өйткені бұл толық тоқтау туралы. Оның салдары өте ауыр. Елде апат орын алып, қазақстандық мұнайдың 80%-ы бір айға тоқтап қалды деп елестетіп көріңіз. Қазір шын мәнінде дәл солай болуы мүмкін", - деді Чукин.
Сарапшының сөзiнше, жұмысты тоқтатуға болмайды, өйткені бұл үздіксіз өндіріс.
Ол сонымен бірге сот шешімін саяси деп ұсынды.
"Комиссия келіп, ықтимал апатқа дайындық жоспары дұрыс емес, оны аяқтау керек" деді және қарашаға дейін уақыт берді. Содан кейін Ространснадзор сотқа арыз берiп, жұмысты қазір тоқтату керек деді", - деді LS сұхбатшысы.
Экспорт бағытын қайта бағыттау туралы айта келе, Чукин бұл мәселе бір жылда шешілмейтінін түсіндірді.
"Жылына 65-67 млн тоннаның 50 млн тоннасы Каспий құбыр консорциумына (КҚК) тиесілі. Сіз 20 миллион тоннаны қалай бағыттауға болатындығын таба аласыз, бірақ тағы 30-40 млн тонна қалады. Егер біз Каспий арқылы порттарды тез орнатсақ, танкерлер сатып алсақ, Бакинский құбыры техникалық жағынан 20 миллион тонна қабылдай алады. Бірақ бұл үшін танкерді ағызу үшін қабылдау құрылғыларын, көптеген резервуарларды салу керек. Тек біреуінен екіншісіне құю мүмкін емес. Бұл үлкен проблема. Негізінде, егер сіз миллиардтаған доллар салып, дәл қазір жасасаңыз, оның көп бөлігін екі-үш жылда жасауға болады", - деп түйіндеді Чукин.
Өз кезегінде сарапшы Олжас Байділдинов жағдай оңай емес екеніне қарамастан, үрейленуге әлі ерте екенін атап өтті.
"Бізде КҚК баламасы жоқ, бұл Қазақстаннан Еуропаға мұнай тасымалдаудың ең қысқа әрі арзан тәсілі. КҚК консорциумында 11 акционер бар, мұнайды – негізінен біздің алыптарымызтеңіз, Қарағашанақ және Қашаған өндіреді және тасымалдайды, оларды да еуропалық және американдық компаниялар бақылайды. Шешім табылады деп үміттенеміз", - деді Байділдинов.
Ол кез-келген өндіруші және тасымалдаушы инфрақұрылымның уақытша сақтау бойынша қуаты бар екенін атап өтті. Бұл үздіксіз жұмыс істеу үшін қажет.
"ҚР-да қоймаларды толтыру және өндіруді тоқтата тұру туралы ресми ақпарат болған жоқ. Сонымен, мұнай бірдей көлемде өндіріледі. Оның үстіне орташа тәуліктік өндіру бойынша қазір керісінше өсім бар. Әзірге бұл өндіріске әсер етпейді. Менің түсінуімше, теңіз терминалынан жөнелту жалғасуда", - деді сарапшы.
Сонымен қатар, энергетика министрлігі LS-тің балама бағыттар туралы сұрақтарына жауап бере отырып, Каспий тұрба құбыры консорциумында (КТК) мұнай құбырының тар жерлерін 2023 жылға дейін жою жоспарланғанын түсіндірді. Нәтижесінде құбыр қуаты жылына 81,5 млн тоннаға дейін өседі, оның ішінде қазақстандық учаске жылына 72,5 млн тоннаға дейін жетеді.
Сонымен қатар, қазақстандық мұнай экспортын одан әрі әртараптандыру шеңберінде қазақстандық мұнайдың осы баламалы бағыттары пысықталуда:
- Баку порты (Әзірбайжан), одан әрі "Баку – Тбилиси – Джейхан" (БТД) құбыры және Батуми порты (Грузия);
- Нека порты (Иран).
Сондай-ақ, Қытай бағытында қазақстандық мұнайдың экспорттық көлемін ұлғайту мақсатында Атырау – Кеңқияқ – Құмкөл – Атасу-Алашанькоу бағытының кейбір учаскелерін кеңейту мәселелері бойынша пысықтау жүргізілуде.
"Экспорттық бағыттар бойынша мұнай экспортының құрылымы қазақстандық жүк жөнелтушілер үшін әрбір маршруттың экономикалық тартымдылығы мен тиімділігіне байланысты болады", - деп түсіндірді энергетика министрлігінде.
Сонымен қатар, Energy Analytics мәліметтері бойынша, 2021 жылы Қазақстан мұнайы төрт бағытта экспортталды. Оның ішінде КҚК 53 млн тонна (79%), Атырау – Самара – 12 млн тонна (18%), Ақтау порты арқылы – 2 млн тонна (3%), Атасу – Алашанькоу – 1 млн тонна (1% астам) болды.
Бұған дейін, энергетика министрі Болат Ақшолақов қара алтын экспортының балама бағыттарының мүмкіндіктері туралы айтып берген болатын.
Естеріңізге сала кетейік, КТК соттың өндірісті 30 күнге тоқтату туралы шешімі туралы хабарлады. Компания сот шешімінің күшін жою туралы өтініш жіберді.
