Қазақстандықтар СМС-хабарламалар арқылы жылжымайтын мүлік саласындағы бопсалау туралы ескертіледі. Бұл туралы LS-ке ІІМ-де хабарлады.
Ведомствода тұрғын үй нарығы айтарлықтай материалдық және моральдық зиян келтірілетін салалардың бірі болып табылатынын атап өтті.
Осыған байланысты ІІМ тұрғындарға жылжымайтын мүлік нарығындағы алаяқтық туралы ескертулері бар хабарламалар алу үшін жұмыс істеуде.
"Қазіргі уақытта қазақстандықтар банктердің қызметтерін, оның ішінде олардың арнайы мобильді қосымшаларын белсенді пайдаланады. Олар арқылы жасалған операциялар мен жаңа акциялар туралы PUSH және СМС-хабарламалар алынады. Осыған байланысты ІІМ оларға қысқа мәтіндерді-алаяқтықтың ескертулерін аталған хабарламалар мен ескертулерге қосу мүмкіндігін қарастыру туралы хаттар жіберді. Сондай- ақ, банктің ресми сайттары мен қосымшаларында алаяқтықтың алдын алу туралы ақпараттар ұсынылады", – деп түсіндірді мемлекеттік мекемеде.
Бүгінде ұсыныстар цифрлық даму министрлігіне жолдаған, онда бүкіл халыққа жаппай СМС-хабарлама ұйымдастыру мәселесі пысықталуда.
Ішкі істер министрлігінде алаяқтықтың ең көп таралған түрлері туралы айта отырып, ең танымалы- жалған құжаттар арқылы жылжымайтын мүлікті жалға беру екендігін айтты. Ол жер учаскелерін сату не жалға беру; тұрғын үй-жайларды сату не жалға беру; тұрғын емес, оның ішінде сауда үй-жайларын сату не жалға беру сияқты түрлерге бөлінеді.
Сонымен қатар, алаяқтықтың басқа да түрлері бар:
• пәтер иелері тұрғын үйге меншік құқығынан күштеп айырылған пәтерлерді, үйлерді сату. Мұндай нысан бойынша адал сатып алушымен сатып алғанға дейін тұрғын үйді сату бойынша бірнеше мәмілелер жасалады;
• заңды тыйым салынған немесе орындалмаған міндеттемелермен ауыртпалық салынған мүлікпен мәмілелер жасау. Бұл тергеу, сот немесе прокурорлық қамауға алу, құқықтарды тіркеуден бас тарту, отбасылық, мұрагерлік немесе тұрғын үй даулары, кепіл, кәмелетке толмағандардың құқықтарын бұзу және т.б. Мұндай тұрғын үй сатып алушыларға жалған құжаттармен немесе мүліктік құқықтарды ақылсыз реттеу ұсынылады (қамауға алу немесе тыйым салу сот арқылы алынады);
• ипотекалық несиені төлемегені үшін алынған және банктер соттан тыс тәртіппен өткізетін пәтерлерді сату. Мұндай тұрғын үйді сату процесі сауда-саттықта (аукциондарда) сату жолымен жүруі тиіс және заңнамада белгіленген барлық кезеңдердің қатаң сақталуын талап етеді. Белгіленген тәртіптен кез келген ауытқу мұндай сатуды сот тәртібімен жарамсыз деп тану үшін негіз болып табылады;
• тұрғын үй және жер телімдерін беруге, оның ішінде "мемлекеттік бағдарлама" бойынша көмек көрсету сылтауымен. Алаяқтар өздерін мемлекеттік органдардың қызметкерлері ретінде таныстыра отырып, сыйақы үшін тұрғын үй немесе жер учаскесін жедел алуға жәрдемдесуге уәде береді;
• пәтер иелері болмаған кезде бөтен пәтерлерді жалға алу немесе сату. Тұрғын үй иесінен жалға алып, содан кейін тұрғын үйді сату туралы хабарландыру беріледі. Алаяқ өзін меншік иесі ретінде көрсетеді және сатып алушымен келіседі. Осылайша бірнеше әлеуетті сатып алушылардан аванстық төлемдер алынады;
• Алаяқтар шынайы немесе жалған сенімхаттар пайдаланады. Қылмыскерлер пәтер иесінен пәтермен кез-келген мәміле жасау құқығына жалпы сенімхат алады немесе оны жалған жасайды, содан кейін пәтер иесінің қатысуынсыз пәтерді сату шартын жасайды;
• тірі адамға өлім туралы жалған куәліктерді жасау. Алаяқтар жалған, сирек нақты, қайтыс болу туралы куәлік бланкілерін сатып алады, онда иесінің деректерін енгізеді, өсиет жасайды және пәтердің мұрагерлік құқығы туралы куәлік алу үшін нотариалды кеңсеге жүгінеді;
• Жәбірленушіге қысқа мерзімде өте тиімді мәміле жасау ұсынылады, бұл тұрғын үй басқа сатып алушыға кетеді. Депозит берілгеннен кейін мәміле қандай да бір сылтаумен бұзылады;
• бірнеше адамның келісімі бойынша тұрғын үйді сату кезінде алаяқтық опциясы мүмкін. Егер мәміле тарапы қабілетсіз, шектеулі немесе наркологиялық диспансерде тіркелген адам болса, онда мүдделі тұлғалар мәміле жасауды бастай алады. Содан кейін тұрғын үйді сатып алу-сату шартын жарамсыз деп тану туралы сотқа жүгінеді және жеңіске жету ықтималдығы өте жоғары. Егер кәмелетке толмағандардың немесе мүлік иесінің жұбайының құқықтары бұзылса, осындай салдар болуы мүмкін. Зорлық-зомбылық пен қауіп-қатердің әсерінен жасалғандықтан, мәмілені жарамсыз деп танылуы мүмкін.
ІІМ елде алаяқтықтың бұл түрлерін алдын-алу, тергеу және ашу жұмыстары атқарылып жатқанын атап өтті. Сондай-ақ, ХҚКО және басқа да ұйымдар арқылы түсіндіру жұмыстары жүргізілуде.
Өз кезегінде Қазақстанның Біріккен риэлторлар қауымдастығының президенті Александр алаяқ риэлторлардың негізінен тұрғын үйлері қымбат ірі қалаларда (Алматы, Нұр-Сұлтан, Шымкент) әрекет етеді. Олардың құрбандары, әдетте, кепіл мөлшерінен пәтердің толық құнына дейінгі соманы жоғалтады.
"Алаяқтардың қармағына түспеу үшін риэлтор біздің қауымдастық тізімінде бар-жоғын тексеруді ұсынамыз. Сондай-ақ құжаттардың дұрыстығын тексеру қажет. Мұны электронды жүйелер арқылы жасауға болады. Бұл тұрғын үйді иеленуге арналған құжаттар, жылжымайтын мүліктің техникалық төлқұжаты туралы. Сондай-ақ, пәтер құнының 1% - дан аспайтын кепілде қалдыруды және тексерілген нотариустарда шарттар жасасуды ұсынамыз", – деп түсіндірді ол.
