Ресей ЕАЭО-ға, оның ішінде Қазақстанға астық экспортын шектеу туралы шешім қабылдады. Осыған орай, LS тiлшiсi жергілікті нарыққа бұл қалай әсер ететіндiгi туралы "Атамекен" ҰКП агроөнеркәсіптік кешен және тамақ өнеркәсібі департаментінің директоры Ербол Есенеевпен сұхбаттасты.
Сарапшы бұл шешімді Ресейдің Қазақстан үшін маңызды артықшылық деп есептейді. Естеріңізге сала кетейік: солтүстік көршіміз 31 тамызға дейін ЕАЭО елдеріне бидай мен меслин, қара бидай, арпа мен жүгері жеткізбейді.
"Бұл өзiмiздiң өндірісті ұлғайтудың үлкен мүмкіндігі. Егер осының бәрін өзіміз өндіре алатын болсақ, неге сонша мөлшерде импорттаймыз? Ресейдің бұл шарасы ауыр соғуы мүмкін. Мәселен, ішкі нарықта кейбір тауарлардың жетіспеуі секілді. Бірақ кез-келген тапшылық отандық өндірушілерге өз көлемдерін арттыруға мүмкіндік береді", - деп атап өтті Есенеев.
Ол сондай-ақ, елде өндірілмейтін өнімді Қазақстанға әкелуді шектеуді ұсынды.
"Ресей бізді өткізу нарығы ретінде қарастырмаса, бұл біздің бизнес үшін мүмкіндік. Сонда біз өз көлемдерімізді арттыруымыз керек. Неліктен Ресейде олар өз өндірушілеріне қолдау көрсетіп, бізге қандай да бір талаптар қойып, тауарларды сол жерге әкелуге рұқсат бермейді. Ал біз олардың еркіне жығыламыз? Жалпы перспективада біз өндіре алмайтын кез-келген импорттық өнімді әкелуге қатаң шектеулер енгізейік. Өз өндірісімізді жүргізейік", - деп атап өтті Есенеев.
Ресейден астық дақылдарын жеткізуді тоқтату туралы айта отырып, LS сұхбаттасушысы Қазақстан iшінде осы тауарларға бағаның өсуін болжады.
"Ресейлік астық әрқашан біздің нарықтағы шиеленісті жеңілдетіп келді. Белгілі бір көлем сол жерден әкелінді, бір нәрсе өңделсе, бір нәрсе құс өсірушілерге тамақ болды. Бұл тұтастай алғанда нарықтағы бағаны ұстап тұруға септігін тигізді. Бұл ұсыныс енді шектеулі болса, әрине, бағаның өсуі байқалады. Біздің нарыққа айтарлықтай қысым болуы мүмкін, өйткені жаңа егінге дейін әлі тағы жарты жыл бар. 2021 жылғы жедел деректер бойынша елге 2,5 млн тоннаға жуық астық импортталды, оның 1,6 млн – ресми, ал 1 млн – бейресми", - деді Есенеев.
Сарапшы Ресей қазақстандық бидайды өткізудің негізгі нарығы болып табылатын Өзбекстанға астық жеткізе алатынын жоққа шығармады. Бірақ Есенеев солтүстік көршісі бірінші кезекте өзінің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ететінін, ал Орта Азия елдеріне артығын сататынын айтты.
Бұл ретте, Есенеев Қазақстанда астық шығаруға тыйым салу жөніндегі осыған ұқсас шараға қарсы. Ол оны нарық емес деп атады.
"Кеңес Одағы мен Ресейдің тыйымдарын енгізуге болмайды. Қазір егіс науқаны, атап айтқанда, ШҚО мен Павлодар облысының фермерлері ауыл шаруашылығы министрлігіне қазір егістiк науқаны ал өткен жылы жиналған егіннің бiразын сата алмағандарын. Бәрі қымбаттап кеткенiн айтуда. Сондықтан бұл жерде қандай да бір шектеу шараларына негізделуге болмайды", - деп қорытындылады Есенеев.
Сонымен қатар, LS Қазақстанда дәнді дақылдардың түсімі мен импорты туралы статистикалық деректерді жинады. Мәселен, 2021 жылы күздік және жаздық бидайдың түсімі 11,8 млн тоннаны құрап, 2020 жылдан бастап 17,1%-ға төмендеді. Бұл ретте Қазақстанға 2021 жылы 1,15 млн тонна бидай мен меслин әкелінді, бұл 2020 жылға қарағанда 65,5%-ға артық. Барлық дерлік көлем Ресейден келеді. Сондай-ақ, Италия, Беларусь және Украинадан да шағын жеткізілімдер бар.
Өз кезегінде жаздық және күздік қара бидайды жинау 33,4% өсіммен 39,8 мың тоннаға жетті. Ал 2021 жылы импорт 6,85 мың тоннаны (-8,3%) құрады. Бидай сияқты, бүкіл көлем Ресейден жеткізіледі.
Арпа бойынша өнім 2,4 млн тоннаны (-35,3%) құрады, ал оның импорты 34,2%-ға, 90 мың тоннаға дейін өсті. Ресей мұнда жеткізілімнің 100%-ын алады.
Жүгеріге келетін болсақ, оның коллекциясы 2021 жылы 1,1 млн тоннадан (+17,9%) асты. Ал шетелден әкелу 5,1 мың тоннаны (+15,5%) құрады, оның ішінде Ресейге 5 мың тонна келеді. Сондай-ақ, бұл өнім Украинада, Венгрияда, Италияда, Түркияда және басқа елдерде сатып алынады.
