Мобильді аударымдарды жеке және кәсіпкерлік мақсаттарға бөлу туралы жаңа шара халықты қолма-қол ақшаны пайдалануға қайтармайды. Мұндай пікірді LS-ке сұхбат барысында сарапшылар айтты.
Заңға енгізілген түзетулер мобильді транзакцияларды "аударымдар" және "төлемдер" деп бөледі. Біріншісі жеке мақсатта, екіншісі тауарлар мен қызметтерге ақы төлеу үшін қолданылады. Бұл жағдайда сатушы сатып алушының "төлемдер" функциясын қолданғанын көрмейді.
Бұл өз кезегінде қазақстандықтар қайтадан қолма-қол ақшамен есеп айырысуға көшеді деген пікір қалыптастырды. Алматы кәсіпкерлер палатасы өңірлік кеңесінің төрағасы Максим Барышевтің айтуынша, мұны тек кәсіпкерлерге ғана емес, сатып алушыларға да жасау қиынға соғады.
"Соңғы үш жылда Қазақстандағы төлемдер нарығы қарқынды түрде жақсарды. Қағаз ақшаны алып жүрудің қажеті жоқ. Тіпті қазір бұл есеп айырысу түрі кәсіпкерлерге қиындық туғызады", - деді Барышев.
Сарапшы салық органдарына чекті беруді көздейтін "төлемдер" функциясын пайдалануды ынталандыру үшін салық кэшбегін енгізуге кеңес берді.
"Жаңашылдықтың мақсаты – кәсіпкерлерді көлеңкелі бизнестен шығару. Ал мемлекеттік кірістер комитеті сату кезінде фискалдық чектерден өтпейтін бизнесті көлеңкелі деп санайды. Мен берілген чектерді сатып алушыларға пайдалы етуді ұсынамын – салық кэшбегін енгізіңіз. Әрбір фискалдық чекте QR-код бар. Сканерлеу арқылы тұтынушы автоматты түрде салық әмиянына сатып алу сомасының 1% мөлшерінде салық ақшасын алады және жинақтайды. Содан кейін адам жинақталған соманы мүлікке, көлікке салынатын салықтарды және басқа төлемдерді төлеу ретінде пайдалана алады. Салық кэшбегін енгізу көлеңкеден 4 трлн теңгеге дейін шығаруға мүмкіндік береді", - деп есептейді Барышев.
Сонымен бірге, LS сұхбаттасушысы мобильді транзакцияларды ажырату салық түсімін арттырмайтынына сенімді.
"Жеке кәсіпкерлер мен жеке тұлғалар үшін түрлі банктік шоттар енгізілді. Қазіргі уақытта жеке кәсіпкер салық төлеуден босатылған, тиісінше, олардың өсімі болмайды", - деп атап өтті сарапшы.
"Атамекен" ҰКП атқарушы хатшысы Асқар Қысықов та қолма-қол есеп айырысуға жаппай оралу болмайды деп санайды.
"Бизнестің қандай да бір бөлігі салық органдары аударымдарды қадағалайтын болады деп, қолма-қол есеп айырысуға ауысуы мүмкін. Бірақ, менің ойымша, адамдар мобильді төлемдер мен аударымдарға үйреніп кетті. Мұндай кәсіпкерлер клиенттерін жоғалтуы мүмкін", - деп түсіндірді LS-ке сұхбатшысы.
Қысықов "аударымдар" және "төлемдер" функцияларының аражігін ажырату туралы да пікір білдірді.
"Функционалды түрде бұл бағдарламадағы екі түрлі түйме болады. Менің ойымша, банктер онлайн-банкингті тез аяқтап, кәсіпкерлер үшін ешқандай проблемалар болмайды. Бұл бизнес үшін қиындық туғызуы мүмкін. Яғни, кімде кәсіпкерлік қызмет үшін шот болмаса ол көлеңкеде қалмақ. Олар төлемді тек жеке шотқа аудару арқылы қабылдай алады. Бірақ онда тәуекелдерді басқару жүйесі жұмыс істеп, ондай фактілер анықталатын шығар", – деп толықтырды сарапшы.
Оның пікірінше, бұл норма салық түсімдерін көбейту мақсатын көздемейді. Оның үстіне шағын бизнес табыс салығынан босатылған.
"Негізгі мақсат – мобильді төлемдерді фискализациялау және ақша аударымдарын заңды ету. Негізінде, POS-терминал немесе кассалық аппарат арқылы төлеумен қатар, мобильді төлемдер арқылы бизнес үшін төлемдерді қабылдаудың жаңа заңды тәсілі қосылады", - деді LS Қысыков.
Сонымен бірге, Iskermen өнеркәсіпшілері мен кәсіпкерлері одағының төрағасы Тимур Жаркенов мобильді төлемдерді бөлу шарасы тағы бір проблема туғызады деп алаңдаушылық білдірді. Оның айтуынша, салық органдары қосымша өкілеттіктерге ие болады.
"Мүмкін, әрқайсымыз қандай да бір түсінбеушілікке байланысты шоттарды қате бұғаттадық: бір жерде екі тиын төленбеді немесе тағы бір нәрсе болды. Мұны істеудің тағы бір себебі болады. Бірақ банктік құпия – бұл банктік құпия. Ешкім оған ешқандай ерекше себептерсіз кірмеуі керек. Менің пікірімше, микробизнесті фискализациялау және шамадан тыс реттеу қажет емес", - деп қорытындылады Жаркенов LS-ке берген сұхбатында.
