Қазақстандықтар аз өнім сатып ала бастады. LS-ке сарапшылары халықтың тұтынушылық белсенділігі қалай өзгергені туралы айтты.
Ретейл-нарықтың тәуелсіз сарапшысы Андрей Калмыков мәлімдегендей, бағаның күрт өсуі ел тұрғындарын үнемдеудің жаңа тәсілдерін іздеуге мәжбүр етті.
"Екі жылдық коронавирус iндетiнен соң рубль бағамының екі есе төмендеуі бағаның өсуіне әкелді. Сатушылар бағаны 20-50%-ға көтерді, ал кейiн рубль нығайып тұрақталса да, бағалар түспеді. Осыған байланысты азық-түлік сатып алу қабілеті төмендеді. Сатып алу деңгейі төмен баға сегментіне ауысты", - деп түсіндірді Калмыков.
Оның айтуынша, арзан бағаны іздеп сатып алушылар тауарларды қалалық көтерме базарлар мен үйдің жанындағы дүкендерден жиі сатып ала бастады.
Калмыков түсіндіргендей, базар саудагерлеріне жеке кәсіпкер ретінде салық салынады және 12% қосылған құн салығын төлеуден босатылады. Нәтижесінде дүкен мен нарық арасындағы баға айырмашылығы соңғысының пайдасына орта есеппен 7-9% болуы мүмкін.
Сұхбаттасушы атап өткендей, нарықтағы сатып алушы сатушымен сауда-саттық кезінде жеңілдік ала алады, ал базарлардағы fresh тауарларының сапасы әдетте бөлшек сауда желілеріне қарағанда жоғары. Оның пікірінше, сатып алушылардың 30%-ы осы сегментке кетті. Әсіресе бұл үрдіс сәуір айында белсенді байқалды.
"Республикалық және өңірлік деңгейдегі желілік ритейлерлердің маржасына сатып алушылардың ішінара ағыны әсер етпейді, керісінше жеке ретейлерлердің маржасына әсер етуі әбден мүмкін. Маржа екі бөліктен тұрады: ретейлдің үстеме бағасы және ретромаркетингтік бонус. Егер маржиналды үстеме төмендесе, онда бонустың ретромаркетингтік мәні артады", - деді ол.
Алайда, ҚР сауда желілері Одағы басқарма төрағасының орынбасары Эльбеги Әбдиевтің пікірінше, сауда желілерінен көтерме сауда нарықтарына сатып алушылардың ағыны байқалмайды. Бірақ бағаның күрт өсуіне байланысты тұтынушылық мінез-құлық айтарлықтай өзгерді.
"Абсолютті түрде халық сауда аз жасай бастады. Біздің есептеуімізше, сату көлемі шамамен 6%-ға төмендеді", - деді сұхбаттасушы.
Оның айтуынша, азық-түлік нарығында онлайн-сауда үлесі артып келеді.
Сондай-ақ, ол сатылымның шамамен 2%-ы премиум және орташа плюс сегменттен орташа экономикаға ауысқанын атап өтті. Бұл бөлшек сауда орындарының жалпы маржасының төмендеуіне әкелді, өйткені арзан тауарларды сату кезінде бөлшек сауда желілері аз ақша табады. Алайда Әбдиевке алдағы алты айдағы жағдайды болжау қиынға соқты. Оның айтуынша қандай да бір өзгерістердің орын алуы уақыт еншісінде.
