Қазақстандағы көмір тапшылығының проблемасы оны темір жолмен тасымалдаудың бұзылуымен байланысты. Ал жеке тасымалдаушылар вагондардың күтілуінен туындаған үзілістерді өтеу үшін өз қызметтеріне бағаны көтеруге мәжбүр. Бұл туралы LS-ке Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінен (БҚДА) хабарлады.
БҚДА мәліметтеріне сәйкес, "Шұбаркөл көмір" көмір компаниясында сатып алушылардың өтінімдерін орындамау жоспары тамыз айында 200-ден астам ашық вагонды, қыркүйекте – 360, қазанда – 1,5 мың вагонды құрады, сондай-ақ ағымдағы айда жөнелту жоспарынан артта қалып отыр.
"Бұл ретте, монополияға қарсы орган жылыту маусымы басталғаннан бері көмір разрездері тарапынан көмірді жеткіліксіз жеткізу аясында бағаның өсуін тіркеген жоқ. Сонымен қатар, туындаған жетіспеушіліктер жағдайында тұтынушылар үшін түпкі құн көмірді тұйықтан тұтынушыға дейін жеткізу бойынша өсуде", - деп түсіндірді LS-ке мекемеде.
Онда барлық өңірлерде көмірді жеке тасымалдаушылар жұмыс істейді, олар вагондарды күтіп тұрған бес-жеті күн ішінде тұрып қалған уақыттарын өтеу үшін үйге жеткізу құнын арттырады.
"Мысалы, Нұр-Сұлтанда 1 тонна үшін 13,6 мың теңгеден 5 тонна көмір (бір "ЗИЛ" жүк көлігі) сатып алған кезде қала маңына 30 км қашықтыққа жеткізу 25 мың теңге тапшылығына дейін барды, бұл тұтынушыға жеткізумен 1 тонна құны 18,6 мың теңгені құрайды дегенді білдіреді. Тасымалданатын көлемдердің қысқаруына байланысты жеке тасымалдаушыны жеткізу осы бағытта 40 мың теңгеге дейін өсті, бұл 1 тонна құнының 21,5 мың теңгеге дейін артқанын білдіреді (1 тонна үшін 3 мың теңге әсер етеді)", - деп деректер келтірді.
Ведомство аталған жеке автотасымалдаушыларға монополияға қарсы реттеу шараларын қолдана алмайтындықтарын атап өтті, себебі олар нарық субъектілері болып табылмайды. Олар жеке тұлғалар: зилдердің, камаз, газельдердің иелері.
Сонымен қатар, БҚДА коммуналдық-тұрмыстық мақсаттарда ең көп сұранысқа ие көмір түрлерінің бағаларын келтірді. Мысалы, "Д" (Шұбаркөл) маркасы тоннасына 13 мыңнан 16 мың теңгеге дейін; "Д" (Қаражыра) маркасы – 11 мыңнан 15 мың теңгеге дейін, "Б" (Майкөбен) маркасы – 10 мыңнан 13 мың теңгеге дейін, "КСН" (Богатырь) маркасы – 9 мыңнан 12 мың теңгеге дейін.
"Мониторинг нәтижелері жыл басынан бері бағаның тұрақты жағдайын көрсетіп отыр. Көтеру шегі тоннасына 500-1000 теңгеден аспайды. Бұл жыл басынан бері көмір разрездері бағасының өсуіне және ілеспе қызметтер: магистральдық теміржол желісі, вагондарды жалға алу, беру-жинау, коммуналдық қызметтер және т.б. құнының индекстелуіне байланысты", - деп атап өтті агенттікте.
Онда өткен жылмен салыстырғанда екі ірі өнім берушінің бағасы 8-10%-ға: тоннасына 500 теңгеге – "Қаражыра", 300-500 теңгеге – "Шұбаркөл" бағасы өскенін қосты.
Сондай-ақ, агенттікте монополияға қарсы комплаенс актілері жасалып, олар нарық қатысушыларына бәсекелестікті қорғау туралы заңды сақтау бойынша міндеттемелерін түсіндіреді.
"Бүгінде көмір базаларының өңірлік иелеріне монополияға қарсы комплаенстің 16 актісі келісілді", - деп атап өтті агенттiкте.
