Мемлекеттік ипотекалық бағдарламалардың жабылуына байланысты LS редакциясы ЕАЭО-ның қай елдерінде тұрғын үйді несиеге алу тиімдірек екенiн білді.
Қазақстанда көптеген жеке және мемлекеттік бағдарламалар жұмыс істейді. Соңғыларының ішінде "7-20-25", "Нұрлы жер", "Шаңырақ", "Бақытты отбасы" және "Орда" бағдарламаларын атап өтуге болады.
Осы жылдың мамыр айында "Баспана Хит" пен "7-20-25" бағдарламаларын қаржыландыру тоқтатылатыны белгілі болды. Қалған бағдарламаларға келетін болсақ, олар бойынша мөлшерлеме мақсатқа байланысты 2%-дан 14%-ға дейін ауытқиды. Несие мерзімі – 25 жылға дейін, ең төменгі бастапқы жарна – 10%-дан бастап, ең жоғары – 30%-дан. Бұл ретте тұрғын үйді бағдарламаға байланысты бастапқы нарықта да, қайталама нарықта да сатып алуға болады.
Естеріңізге сала кетейік, Қазақстанда базалық мөлшерлеме жылдық 9%-ды құрайды.
Көршiлес Ресейде, Орталық банктің мәліметтері бойынша, тұрғын үй несиелері бойынша орташа өлшенген мөлшерлеме сәуірде рубльмен 7,3-7,39%, шетел валютасында – 5% құрады. Несие беру мерзімі – 15 жылдан 20 жылға дейін қарастырылған.
Ал Сбербанкте мемлекеттік қолдау бағдарламасы ұсынылады, онда бастапқы жарна – 15%-дан 30 жылға дейінгі мерзімге, несие сомасы 12 млн рубльге дейін (70,8 млн теңге) және бірінші жылға арналған мөлшерлеме 0,1%-дан бастап.
Тұтастай алғанда, барлық ұсынылған жобалар бойынша ең төменгі мөлшерлеме 0,1%-дан бастап, ең жоғары – 9,2%-дан бастап құрап отыр.
Сонымен қатар, Ресейде 6,5% мөлшерлемемен жаңа ғимараттарға қарастырылған жеңілдетілген несие түрi бар. Алайда оны қаржыландыру аяқталуына байланысты ұзартылуы туралы әзірге ақпарат жоқ. Бағдарламаның шарттары бойынша несие аймаққа байланысты 6-12 млн рубльге беріледі. Бастапқы жарна – 15%-дан бастап.
Ауылдық жерлерде 3%-ға дейінгі мөлшерлемемен және сатып алынатын тұрғын үй құнының кемінде 10% жарнасымен тұрғын үй сатып алғысы келетіндер үшін жобалар бар.
Ресейде негізгі мөлшерлеме 5,5% құрайды.
Арменияда әлеуметтік мәртебесіне байланысты жеңілдетілген несие алуға болады. Мысалы, жаңадан келген мамандарға немесе жалғызбасты аналарға арналған бағдарлама бар. Халық арасында ең танымал – "Жас отбасына қолжетімді баспана" бағдарламасы. Мұнда номиналды мөлшерлеме 3,5-7,5%, несие мерзімі – 10 жылдан 30 жылға дейін, несие сомасы – 27,7 млн теңгеге дейін (шамамен 32 млн теңге), ал бастапқы жарна 20-30% шегінде өзгереді. Тұрғын үйді бастапқы және қайталама нарықтарда сатып алуға болады.
Арменияда қайта қаржыландыру мөлшерлемесі – 6,5%.
Өз кезегінде Беларуссияда несие бойынша ең жоғары мөлшерлемелер бар. Тұрғын үй бағдарламалары оларды жобалау шарттарына байланысты халық арасында танымал емес. Мөлшерлемеден басқа, қарыз алушылар қанағаттанбайды және несиені төлеу мерзімі – тек 20 жылға дейін қарастырылған. Сондай-ақ, бұл елде халықтың төмен табысы және кәмелетке толмаған балалары бар отбасын пәтерден немесе үйден шығаруға тыйым салу маңызды рөл атқарады.
Несиелiк бағдарламалардың бірі 20% мөлшерлеменi ұсынады (қайта қаржыландыру – +11,5%). Несиені төлеу мерзімі – 20 жылға дейін. Қарыз сатып алынатын тұрғын үйдің кепілімен ғана беріледі.
Кейбір банктер 17,98% мөлшерлемесімен және 10 мыңнан 373,5 мың Беларусь рубліне (1,6-63 млн теңге) дейін несие сомасымен 5 жылдан 10 жылға дейін тұрғын үй несиелерін береді.
Беларусьте қайта қаржыландыру мөлшерлемесі – 8,5%.
Сонымен қатар Қырғызстанда Мемлекеттік ипотекалық компанияға жүгіну арқылы тұрғын үйді несиеге сатып алуға болады. Жылдық мөлшерлемесі орта есеппен 17%-ды құрайтын коммерциялық банктерден айырмашылығы ЖБИ-де ол 6-10%-дан аспайды. Бірақ бағдарламалар тек халықтың белгілі бір топтарына арналған.
"Жеңілдікті ипотека" бюджеттік ұйымдардың қызметкерлеріне (мұғалімдерге, дәрігерлерге, мемлекеттік қызметшілерге), ол жеке баспанасы жоқ өңірлердің тұрғындарына (жеке кәсіпкерлерге, жеке компаниялар мен бюджеттік ұйымдардың қызметкерлеріне) тиімді.
Мұндай жобалар бойынша бастапқы жарна кемінде 10-20%, несие мерзімі – 15 жылға дейін, тұрғын үйдің ең жоғарғы құны – 3 млн сом (шамамен 15 млн теңге) болуы тиіс.
Айта кетейік, Қырғызстанда есептік мөлшерлеме 6,5%-ды құрайды.
