Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігінде LS-ке қазақстандықтар (БЖТ) орнына қандай салық режимін қолданатынын айтты.
Редакцияның сұрауына жауап ретінде министрлікте келесі жылдан бастап жалдамалы еңбекті пайдаланбайтын өзін-өзі жұмыспен қамтыған қазақстандықтар жеке кәсіпкер ретінде тіркелмеуі мүмкін екендігі хабарланды. Алайда, бұл ең төменгі жалақының (ЕТЖ) 12 еселенген мөлшерінен аспайтын табыс иелеріне ғана қолданылады (2023 жылы 1 ЕТЖ – 70 мың теңге):
- төлем көзінен салық салуға жататын кірістер;
- мүліктік кіріс;
- Қазақстаннан тыс жерден түсетін кірістер;
- салық агенттері болып табылмайтын тұлғалардан табыс алатын еңбек заңнамасына сәйкес үй қызметкерлерінің табыстары;
- заңнамаға сәйкес шаруашылық бойынша есепке алу кітабында ескерілген, салық салуға жататын, салық агентіне жеке қосалқы шаруашылықпен айналысатын тұлғаның анық емес мәліметтерді ұсынуына байланысты төлем көзінен жеке табыс салығын ұстап қалу жүргізілмеген жеке қосалқы шаруашылықтан түсетін кірістер.
"Салықтық әкімшілендіру үшін оларға жеке табыс салығы бойынша декларацияны ұсыну және ағымдағы салық кезеңінде салық төлеу жеткілікті", – деп түсіндірді еңбек министрлігінде.
Сондай-ақ, өзін-өзі жұмыспен қамтығандардың ақшаны жинақтаушы зейнетақы жүйесіне, әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына өз бетінше аударуға мүмкіндігі бар.
"Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесі түріндегі қосымша деңгей есебінен жұмыс істемейтіндерге қарағанда жұмыс істейтін азаматтарды әлеуметтік қорғау әлдеқайда жоғары екенін ескере отырып, жеке тұлғалар жұмысқа орналасуы немесе кәсіпкерлік қызметті жеке кәсіпкер ретінде бастауы тиіс", – деп толықтырды министрлікте.
Жеңілдетілген салық режимін енгізе отырып, интернет-платформалар есебінен жұмыс істейтін қазақстандықтар да әлеуметтік төлемдер жүйесіне қатыса алады. Әзірленіп жатқан жаңа Салық кодексінің шеңберінде жұмыстар жүргізіліп жатыр.
"Бұл шаралар интернет-платформалар арқылы жұмыс істейтін адамдар ғана жататын жұмыспен қамтылғандардың жекелеген санатын анықтауға, олардың табысын заңдастыруға және салықтық әкімшілендіру жүйесіне және әлеуметтік қамсыздандыру жүйесіне тартуға мүмкіндік береді", – деп есептейді еңбек министрлігінде.
Өз кезегінде ұлттық экономика министрлігі LS-ке БЖТ ұзарту мәселесі қаралмайтынын хабарлады. Бұл ретте бұл төлемнің жаппай түсімдері төлеушілер үшін 42,5 мың теңге мөлшерінде әлеуметтік төлемдер туралы хабарлау кезінде байқалған. Сондай-ақ, ұлттық экономика министрлігі (ҰЭМ) өзін-өзі жұмыспен қамтығандардың табысына 10% мөлшерлемесінде жеке табыс салығы салынатынын еске салды.
"Өзін-өзі жұмыспен қамтығандар, табыс табатын барлық жеке тұлғалар сияқты, мемлекет алдында салық міндеттемелеріне ие. Сондай -ақ, айналымы аз (3 528 АЕК немесе 12,2 млн теңге) және жалдамалы жұмыскерлері жоқ кәсіпкерлер үшін патент негізінде арнайы салық режимі көзделген", – деп толықтырды министрлікте.
Министрліктің мәліметінше, патент салық кезеңі басталғанға дейін төленеді.
"Патент қолданысының алдағы кезеңіне жоспарланған кіріс сомасын салық төлеушінің өзі айқындайды. Айлық есептік көрсеткіш мөлшерлемесі (АЕК) – 1% болса әлеуметтік салық төленбейді. Қызметтің 32 түрінің біреуін немесе бірнешеуін жүзеге асыратын жеке кәсіпкер патент негізінде арнайы салық режимін қолдануға құқылы", – деп түсіндірді ҰЭМ-де.
Жаңа Салық кодексінде микро және шағын кәсіпкерлікке арналған арнайы салық режимдерін қайта қарауға болатындығы атап өтілді.
Жалпы, осы салықтың қолданылу кезеңі үшін 2019 жылдан бастап қазақстандықтар 20,6 млрд теңге төледі. Осы жылдың қаңтар-мамыр айларында 231,8 мың адам БЖТ төлеушілер қатарында. Олар жалпы сомасы 2,2 млрд теңгеге 869,1 мың төлем жасады. Оның 408,8 мыңы елорда, облыстық және республикалық маңызы бар қалалардың тұрғындарынан (1,4 млрд теңге), 460 мыңы басқа елді мекендердің тұрғындарынан (821,2 млн теңге) түсті. Қазіргі уақытта бұл салықты төлеушілер саны 276 мың, оның ішінде 143,5 мыңы тұрақты төлемдерді жүзеге асырады.
Анықтама
БЖТ төрт төлемді қамтиды – жеке табыс салығы, зейнетақы жарналары, әлеуметтік аударымдар, әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіндегі аударымдар. Қала және ауыл тұрғындарының табыстарындағы айырмашылықты ескере отырып, қала тұрғындары үшін төлем сомасы 1 немесе 3 450 теңге, 2023 жылы ауыл тұрғындары үшін – 0,5 АЕК немесе 1725 теңге.
БЖТ жиынтық жылдық табысы 1 175 АЕК-тен аспайтын жеке тұлғаларға қызмет көрсететін қазақстандықтар үшін енгізілді (2023 жылы – 4,05 млн теңге). Ол 2024 жылдың 1 қаңтарына дейін есептелді (2018 жылғы 26 желтоқсандағы "Халықты жұмыспен қамту мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Заңның 2-бабы).
