Еуропалық Одақ Ресейге енгізілген шектеулерді бұзатын шетелдік компанияларды қамтитын жаңа санкциялар пакетін қабылдауды жоспарлап отыр. Сыртқы iстер министрлігінде (СІМ) LS-ке Қазақстанның бұл тізімге енбеуі үшін қандай шаралар жасалатынын айтты.
Бұған дейін, LS-ке берген сұхбатында Еурокомиссия басшысы Урсула фон дер Ляйен 11-ші санкциялар пакетіне бүкіл әлем бойынша 90-нан астам компания кіретінін хабарлады, онда "олардың санкцияларды бұзғаны туралы нақты дәлелдер бар, яғни олар үшінші елдерді айналып өту үшін Ресейге тікелей Еуропалық одақтан санкциялық тауар жеткізеді". Ол Еуропалық Одақ (ЕО) санкцияларды айналып өтуді тоқтатуға байсалды деп сендірді.
СІМ LS-тің ресми сұрауына жауап ретінде осы жылдың мамыр айында қабылданатын құжат аясында Қазақстанға қатысты қайталама санкциялардың енгізілуіне жол бермеу бойынша тұрақты негізде жұмыс жүргізіліп жатқанын хабарлады.
"Бұл мәселе биылғы 24-25 сәуірде санкциялар жөніндегі арнайы өкіл Дэвид О'Салливанның Қазақстанға сапары барысында да талқыланды", - деп қосты министрлікте.
Баспасөз мәслихаты кезінде Қазақстанға барған кезде О'Салливан санкциялар үшінші елдерге салынбайтынын, бірақ егер олар шектеулерді айналып өтуге көмектесетіні дәлелденсе, олар белгілі бір компанияларға әсер етуі мүмкін екенін айтты. Бұл ретте, егер ҚР-да мұндай жағдайлар анықталып, дәлелденсе, Еуроодақ осы мәселенің шешімін табу үшін қазақстандық серіктестермен жұмыс істейтін болады.
Өз кезегінде СІМ ЕО-ның шектеу шаралары экстерриториялық сипатқа ие емес екенін нақтылады. Қазақстандық экономикалық операторлар үшін тәуекелдер олар еуропалық санкцияларды айналып өтуге бағытталған қызметке қатысқан жағдайда туындауы мүмкін. Мысалы, егер үшінші ел Ресей Федерациясына санкциялық тізімдерге енгізілген еуропалық тауарларды кері экспорттауға қатысса.
Министрліктің хабарлауынша, қазіргі уақытта 10-шы санкциялар пакеті ЕО-дан Ресей аумағы арқылы экспортталатын қос мақсаттағы тауарлар мен технологиялардың транзитіне тыйым салды.
"ҚР үкіметі Қазақстан Ресеймен сауда-саттықта қандай да бір санкциялар мен шектеулер қолданбайтынын бірнеше рет және анық айтты. Алайда, бұл батыс елдерінің санкцияларын айналып өту жағдайына жол бермейді және мұндай жағдайдың алаңына айналмайды. Біз қайталама санкциялардың барлық тәуекелдерін түсінеміз, сондықтан біз барлық серіктестермен өзара сауда- саттықты мұқият қадағалаймыз", - деп түсіндірді СІМ.
Министрлік Қазақстанның уәкілетті органдары ҚР қолданыстағы кеден заңнамасына сәйкес қажетті шаралар қабылдап жатқандығына сендірді. Мысалы, 2023 жылдың 1 сәуірінен бастап жүктердің қозғалысын электронды traderadar.kz. онлайн-қадағалау және интернет-база жұмыс істейді
"Қазақстан санкцияларды айналып өтуге жол бермеу үшін барлық қажетті бақылау және әкімшілендіру шараларын қабылдайды, сонымен бірге отандық тауарлардың дәстүрлі саудасына әсерін барынша азайтуға мүмкіндік береді", - деп қорытындылады СІМ-де.
Сонымен қатар, сауда және интеграция министрлігі LS-ке Еуроодақ Қазақстанның негізгі сауда серіктестерінің бірі болып табылатынын хабарлады-2023 жылғы қаңтар-наурызда Қазақстанның жалпы саудасының 31%-дан астамы.
Сауда министрлігі Ресей Федерациясына қарсы енгізілген санкциялар Қазақстанға өнім жеткізу тізбегіндегі өзгерістерге әкелгенін атап өтті. Мәселен, егер бұрын ел ЕО-дан тауарлардың көпшілігін Ресейдің дистрибьюторлық желілері арқылы алса, онда бірқатар батыс компанияларының солтүстік ел нарығынан кетуіне байланысты бұл жеткізілімдер тікелей Қазақстанға қайта жанданды.
"Ресей аумағындағы тауарлардың транзиті экономикалық тұрғыдан тиімдірек. Бұл Ресей Федерациясының аумағы арқылы өтетін жолдың едәуір қысқа болуына байланысты, бұл жүктерді жеткізу мерзімінің қысқаруына және оның құнының арзандауына әкеледі", - деп түсіндірді министрлік.
Бұған дейін, сауда министрлігінде Қазақстанда санкциялық тауарларды әкелу, сату, қайта сату, пайдалану және әкету шектелмейтіні ескертілген болатын. Бірақ егер өнім Ресейге қатысты санкциялық тауарлар тізіміне енгізілсе, Ресей Федерациясына осындай тауарларды қайта экспорттаумен айналысатын компаниялар қайталама санкцияларға ұшырауы мүмкін.
Сонымен қатар, мамыр айының басында шетелдік БАҚ-та Қазақстанның компаниялары Еуроодақтан жаңа санкциялар пакетіне түсуі мүмкін екендігі туралы ақпарат пайда болды.
Сонымен бірге, экономика жөніндегі еурокомиссар Паоло Джентилони шараларды талқылай отырып, Арменияға, Қазақстанға және Қырғызстанға назар аударды, олар ЕО өнімдерін Ресейге экспорттау туралы ойлануға мәжбүр ететін көлемде сатып алуды ұлғайтты.
Өз кезегінде Сенат басшысы Мәулен Әшімбаев Қазақстан Батыс мемлекеттерінің санкцияларын бұзбайтынын мәлімдеді.
"Біз санкцияларды айналып өту үшін еліміздің және компанияның аумағын пайдалануға жол бермейміз. Бұл Қазақстанның нақты ұстанымы. Осы позиция аясында біз одан әрі жұмыс істейтін боламыз. Ең алдымен, біз сыртқы саясатта ұлттық мүдделерге сай қадамдар жасаймыз. Елдің ұлттық мүдделеріне қатысты маңызды мәселелерді ескере отырып, біз тиісті өзгерістерге бастамашылық жасаймыз және тиісті саясат жүргіземіз", - деді ол.
