Қазақстанда еңбекақы төлеуде айтарлықтай теңсіздік байқалады, деп хабарлайды LS.
Еңбек ресурстарын дамыту орталығының (ЕРДО) жылдық талдауына сәйкес, жалақы 2020 жылы 14%-ға – 212,6 мың теңгеге дейін өсті. Бұл көрсеткіш Ресейден басқа ТМД елдеріне қарағанда жоғары. Алайда, Қазақстанда жұмысшылардың еңбекақысында айтарлықтай теңсіздік байқалады. Оның ішінде ең төменгі айлықтың орташа айлық кірісіне арақатынасы 20%-ға тең, ал халықаралық еңбек ұйымының ұсынымдары бойынша 50%-ды құрауы тиіс. Бұдан басқа, Қазақстанда медианалық жалақы 2020 жылы 142,3 мың теңгені құрады. Бұл орташа айлық көрсеткіштен 33%-ға төмен. Ал бұл алшақтық неғұрлым жоғары болса, елдегі жалақы теңсіздігі соғұрлым күшті және табысы төмен адамдардың үлесі жоғары болмақ.
Қазақстандағы тағы бір мәселе – еңбек нарығы білім деңгейінің біліктілігін тиісті шамада бағаламайды. Орталық ғылыми-зерттеу институты кейбір төмен білікті қызметкерлердің неғұрлым күрделі жұмыс істейтін жоғары білімді мамандардан көп жалақы алатындығына назар аударды.
Мысалы, Қазақстанда даяшы (251 мың теңге) тәрбиешіден (104 мың теңге), мектеп мұғалімінен (196 мың теңге) және дәрігерден (218 мың теңге) көп табыс табады. Қызметшінің жалақысы 163 мың теңгені құрайды, ал медбике 139 мың теңге алады. Бұл табыстың күшті стратификациясы мәселесін көрсетеді.
Дәрігер мен автокөлік жүргізушісі табысының айырмашылығы Қазақстанда – 31%, ал Германияда – 172%, Бразилияда – 174%, АҚШ-та – 261%.
Сондай-ақ, азаматтардың едәуір бөлігі өзін-өзі жұмыспен қамтудан жеткілікті кіріс ала алмайды. Бүгінде Қазақстанда 2 млн өзін-өзі жұмыспен қамтыған халық бар, олардың 85%-ы айына 100 мың теңгеден аз табыс табады, 10%-ы ең төменгі күнкөріс деңгейінен төмен табыс алады, ал кейбір өңірлерде бұл көрсеткіш 30%-ға жуық жетеді (Қарағанды облысы).
Әдетте, өзін-өзі жұмыспен қамту ауыл шаруашылығында (33%) және саудада (32%) жиі кездеседі, мұнда еңбек өнімділігі төмен, сәйкесінше кірістер де төмен. Ал еңбек өнімділігі жоғары салаларда жалақы елдегі орташа айлық жалақыдан бірнеше есе жоғары.
Сонымен қатар, ХЕҰ деректері бойынша Қазақстан кіретін Еуропа және Орталық Азия елдерінде жұмыс істейтін халық табысының төмендеуі 8,7%-ды құрады. Тек Африкада (9,4%) және континенталды Америкада (10,3%).
Сонымен қатар, ЕРДО бақылауынша, Қазақстанда еңбекақы дағдарысқа байланысты өскен, себебі ең алдымен жалақысы төмен қызметкерлер жұмысынан айрылды.
