ЕАЭО бірыңғай нарығы 2025 жылы іске қосылады. Қазақстанның энергетика министрлігінде LS-пен интеграция жөніндегі жоспарларымен бөлісті.
Министрлікте мәлім еткендей, мүше мемлекеттер газ, мұнай және мұнай өнімдерін, электр энергиясын қоса алғанда, энергетикалық ресурстардың ортақ нарықтарын кезең-кезеңімен қалыптастыру бойынша жұмыс істеп жатыр.
"Қабылданған іс-шаралар жоспарына сәйкес ЕАЭО-ның ортақ нарықтарының жұмыс істеуін бастау үшін мерзімдер белгіленді, олар 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап іске қосылуын айқындайды", - деп нақтылады энергетика министрлігінде.
LS-пен әңгіме барысында экономист Петр Своик еуразиялық интеграция шеңберінде Қазақстан жанар-жағармай (ЖЖМ) бағасын Одақтың басқа елдерінің деңгейіне көтере бастайтынын атап өтті.
GlobalPetrolPrices * 7 қарашадағы деректері бойынша Қазақстанда бір литр бензин 45 цент (шамамен 208 теңге**), Қырғызстанда – 78 цент (шамамен 360 теңге), Ресейде – 85 цент (шамамен 393 теңге), Беларусьте – 97 цент (448 теңге) тұрады. Осылайша, Қазақстан мен Беларусь арасындағы айырмашылық 2,1 есе, Ресей – 1,9 есе, Қырғызстан – 1,7 есе.
"Егер ЕАЭО шеңберінде инвестициялық форматқа көшсек және сауда форматында емес, өндірісті, бірлескен инвестициялық жобаларды дамыту бөлігінде жұмыс істейтін болсақ, әдеттегі баға деңгейін ұстап тұруға мүмкіндік бар. Сонда құнын жоғары деңгейге көтеруге болмайды, бірақ қазақстандықтар үшін қолайлы теңгерімді қалдыруға болады", - деп атап өтті Своик.
Ол шетелдіктер үшін литрінің құны 450 теңге, ал жергілікті тұрғындар үшін – 230-260 теңге болған кезде дизель отынына әртараптандырылған тарифтер әкімшілік шешім ретінде жалпы нарыққа сәйкес келмейтінін түсіндірді.
"Интеграция дамыған сайын реттеудің нарықтық тетіктері қажет болады. Сонымен бірге мемлекет жауапкершілікке тартылуы тиіс, өйткені Қазақстанда ЖЖМ өндірісі – бұл табиғи монополия. Бұл саланың нарыққа, дилерлерге және алыпсатарларға берілуі мемлекеттің бұл ауыртпалықты өзінен алып тастау әрекеті болды. Алайда, бұл бағаны басқаруға тырысқан жауапсыз әрекет", - деді сарапшы.
LS сұхбаттасушысының айтуынша, үкімет өндірістік монополия үшін жауапкершілікті өз мойнына алып, ЖЖМ құнын қазіргідей арандатушылар емес, тауарлар мен қызметтердің бағасын тұрақтандырғыштардың бірі ретінде пайдалануы керек.
Сонымен қатар, Своик бұл салада делдалдар қажет емес екенін атап өтті. Сату ұңғымадан бензин сорғысына дейін болуы керек: мұнай өндіруші – мұнай құбыры – мұнай өңдеу зауыты – аймақтық қоймалар – жанармай құю станциясы.
Экономисттің пікірінше, басқа себептер бұл мемлекеттің осы монополия үшін жауапкершілікті алып тастауының қажетсіз және зиянды салдары.
Бұған дейін, энергетика министрлігі LS-тің Қазақстанда бензин бағасын қанша уақыт ұстап тұратыны туралы сұрағына жауап берген болатын.
Естеріңізге сала кетейік, 2025 жылы ЕАЭО-да бірыңғай энергия нарығы жұмыс істей бастайды. Қазақстандық сарапшылардың пікірінше, осыған байланысты отын бағасы Одаққа мүше барлық елдерде біртіндеп теңестірілуде. Сондай-ақ, ЕЭК осы уақытқа дейін Одақ елдеріндегі, соның ішінде Қазақстандағы ЖЖМ құны нарықтық бағаларға келіп, белгілі бір дәлізде болуы тиіс екенін атап өтті.
* Халықаралық рейтингте Армения бойынша статистика жоқ.
**Бағам бойынша $1 үшін 462,01
